МОНГОЛЧУУДЫН АМЬДРАЛ

Монгол Улсын Шадар сайд, УОК-ын дарга С.Амарсайхан Дорноговь аймгийн өвөлжилт хүндэрсэн сумдад ажиллаж, зудын нөхцөл байдалд үнэлэлт дүгнэлт өгч шаардлагатай арга хэмжээг газар дээр нь авч хэрэгжүүлж ажиллалаа.Дорноговь аймгийн нийт нутгийн 75 хувь нь Зудын өндөр эрсдэлтэй байгаа бөгөөд өвөлжилт хүндэрсэн сумдын малчид руу зам даваа гаргах, өвс тэжээл дөхүүлэх ажлыг аймгийн Онцгой комиссоос байнга хийж байгаа ч цасан шуурганы улмаас зам даваанууд өдөртөө хаагдаж буйг орон нутгийн удирдлагууд хэлсэн юм.Энэ жил гойд их цастай, хөр цасанд мал бэлчээрт гарах ямар ч боломжгүйн улмаас бэлдсэн өвс, тэжээл нь хүрэлцэхгүй малын хорогдол их гарч байгаа, хамгийн гол нь зам даваа хаагдсан нь ихээхэн бэрхшээлтэй байгааг говийн малчид учирлаж байв.Даланжаргалан сумын харьяат, Гавьяат малчин Ш.Бат-Очирынх бог, бод нийлсэн 1000 гаруй малтай байсныхаа 30 орчим хувийг хэрэгцээлж бойлсон ч малын түүхий эд үнэгүй байгаа нь малчдын амьдралд хүнд тусаж буйг хэлсэн бол Иххэт сумын хоёрдугаар багийн малчин Ү.Мөнгөнхүрд энэ жил 500-гаад малаа бойлж, үлдсэн малаа онд оруулах бэлтгэлээ базаан 600-гаад боодол өвс, 2 тн хивэг худалдаж авсан ч цаг зүтгүү учраас одоо дуусаж байна хэмээн ярилаа.Улсын онцгой комиссоос зам даваа гаргахад шаардлагатай Авто грейдер шийдэж өгсний зэрэгцээ цасанд боогдсон айлуудад өвс, тэжээл хүргэхэд шаардлагатай түлш шатахууны нөөцийг бүрдүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэхээр боллоо.Монгол Улсын Шадар сайд С.Амарсайхан “Засгийн газрын 233 дугаар тогтоолоор мал, малын гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүнийг Хөдөө аж ахуйн биржээр дамжуулан худалдаалах ажил эхэлсэн нь энэ цаг үед малчдад томоохон дэмжлэг болно. Хөдөө аж ахуйн бирж нь мал, махны арилжааны системийн хөгжүүлэлтийг хийж худалдагч, худалдан авагч нь хаанаас ч захиалга өгдөг нээлттэй, хялбар системийг бий болгосон. Мөн их хэмжээний махыг ААН-үүдэд зээлээр өгөөд, дараа нь 1-2 сарын хугацаанд төлбөрөө авах ч боломжтой. Хамгийн гол нь хүнсний эрүүл ахуй, чанарын шаардлага хангасан мал махыг дундын зуучлалгүйгээр малчдаас шууд хэрэглэгчдэд хүргэх боломж бүрдэж байгаа тул аймаг, орон нутгууд энэ тал дээр онцгой анхаарч, иргэд олон нийтийг бодит мэдээллээр хангах нь чухал” гэлээ. Эх сурвалж: Шадар сайдын Хэвлэлийн алба

Жил бүрийн билгийн тооллын хаврын тэргүүн сарын шинийн нэгний өдрөөс өмнө “Улсын аварга малчин өрх” болон “Улсын хошой аварга малчин өрхийг” тодруулдаг. Тэгвэл улсын аварга малчныг хэрхэн шалгаруулдаг вэ. Манай улсад  “Улсын аварга малчин өрх”-өөр жил бүр 150, “Улсын хошой аварга малчин өрх”-өөр 13 хүртэлх тооны малчин өрхийг жил бүр шалгаруулдаг.Өнгөрсөн оны аравдугаар сард УИХ-ын чуулганы хуралдаанд ХХААХҮ-ийн сайд Х.Болорчулуун “Улсын аварга малчин шалгаруулдаг журмыг энэ онд эрс өөрчилнө. Нийгмийн өмнө хүлээсэн үүрэг, сум, орон нутагтаа ямар хувь нэмэр оруулсан, нийтийн эзэмшлийн өмч болох бэлчээр, усыг хэрхэн ашиглав  гэдгийг харгалзана. Тооны хойноос хөөцөлдөхгүй” гэж хэлж байв.2021 онд Засгийн газраас тус журмын шинэчилсэн найруулгыг баталсан. Гэвч 2022 оны 8-р тогтоолоор хүчингүй болгожээ. 2023 онд тус журмыг дахин шинэчилж Засгийн газарт өргөн барьсан бөгөөд хэлэлцэгдэж байгаа аж.Түүнчлэн Улсын аварга малчин өрх, улсын хошой аварга малчин өрхөд шагнал олгох шийдвэрийг хөдөө аж ахуйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагын саналыг үндэслэн Засгийн газар гаргана.Аварга малчин өрх шалгаруулах журмаас дурдвал:2.1.1мал сүргээ жилийн дөрвөн улиралд өөрөө малладаг, мал маллагааны туршлагаа залуу малчдад зааж сургаж шавь малчинтай болсон, түр болон байнгын ажлын байрыг бий болгож орон нутагт ядуурлыг бууруулахад бодит хувь нэмэр оруулсан байх;2.1.2. өөрийн эзэмшлийн өвөлжөө, хаваржааны хашаа, худагтай байх, мал аж ахуйн үйлдвэрлэлээс олсон орлогоос доройтсон бэлчээрийг сайжруулах, худаг гаргах, булаг, шандны эхийг хамгаалахад зарцуулсан байх;2.1.3. өвөлжөө, хаваржааныхаа бэлчээрийг гэрээгээр ашигладаг, бэлчээрийн даацад малын тоог тохируулан сумын бэлчээрийн менежментийн төлөвлөгөөний дагуу бэлчээрийг сэлгэн өнжөөх, отор, нүүдэл хийх зэргээр зохистой ашигладаг, бэлчээрийн хортон мэрэгч, шавжтай энгийн механик болон микробиологийн аргаар тэмцэх ажилд идэвхтэй оролцдог байх;2.1.4. ашиглагдахгүй байгаа алслагдсан бэлчээрийг ашиглан отор нүүдэл хийж, малдаа тарга хүч авахуулсан, сумын тухайн жилийн бэлчээрийн менежментийн төлөвлөгөөний дагуу бэлчээрийг ашиглаж зөрчил гаргаагүй байх;2.1.8. нийт малыг дахин давтагдахгүй хувийн дугаараар ялган тэмдэглэж бүртгэлжүүлсэн, үржлийн малын удам гарваль, ашиг шим, үр төлийн чанарын үнэлгээг мэргэжлийн байгууллагаар хийлгэсэн тухай баталгаа, үржлийн удам гарвалын гэрчилгээг сумын Хөдөө аж ахуйн тасгаас авсан байх гэж заажээ. /Эх сурвалж: https://legalinfo.mn/mn/“Улсын аварга малчин өрх”, “Улсын хошой аварга малчин өрх”-ийг тус бүр 4.6 сая төгрөгт багтаан цом, энгэрийн тэмдэг, үнэмлэх, гуулин бүслүүртэй модон хувин, хадаг, өргөмжлөл, тууз, улаан халз бүхий таван ханатай гэр, бусад зүйлсээр шагнана. Малчны хотонд шагналын гэрийг тээвэрлэн хүргэх зардлыг тухайн аймаг хариуцдаг аж.“УЛСЫН АВАРГА МАЛЧИН ШАЛГАРУУЛАХ ЖУРАМД МАЛЫН ТООГ ЗААДАГГҮЙ” Тус шалгаруулалтын талаар ХХААХҮЯ-ны Мал аж ахуйн бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын ахлах шинжээч Д.Батмөнхөөс тодруулав.Тэрээр “2023 онд улсын аварга шалгаруулах шинэчилсэн журмыг баталж чадаагүй.  Энэ долоо хоногийн Засгийн газрын хуралдаанаар оруулсан ч албан ёсоор тогтоол, шийдвэр нь гараагүй байна. 2018 оноос уг журамд малын тооны тухай заалт оруулах аа больсон. Малын чанарт анхаарсан заалтуудыг журамдаа тусгаж өгсөн гэсэн үг.Улсын аварга болон хошой аварга малчин шалгаруулахад маш өндөр шалгууртай буюу 70 гаруй заалттай.Хүмүүс яагаад тоонд ач холбогдол өгөөд байна вэ гэвэл зарим аймаг, сумдын аварга малчин шалгаруулах журамд тоо заасан байдаг. Мөн мянгат малчин, мянгат тэмээчин гэж нэрлэсэн байдаг нь “улсын аварга малчин” шалгаруулахад хамаагүй. Засгийн газрын тогтоолоор улсын аварга шалгаруулах журамд малын тоо огт заадаггүй. Улсын аварга, хошой аварга малчин шалгаруулахад маш өндөр шалгууртай буюу 70 гаруй заалттай. Эхлээд сум, аймгийн аварга малчин болсны дараа гурван жил тэр үзүүлэлтээ баталсан байх ёстой. Түүний дараа улсын аварга малчин цол авах эрх нь үүснэ. 1000, 2000 малтай хүнийг шалгаруулна гэсэн ойлголт байхгүй. Энэ жилийн улсын аварга малчдыг өмнөх журмаараа шалгаруулсан.Журмын 4.5 заалтад: Улсын аварга малчин өрх, улсын хошой аварга малчин өрхийн шагнал гардуулах ажлыг Засгийн газрын гишүүд аймаг, сумын төвд нэгдсэн байдлаар зохион байгуулж аварга малчин өрхийг алдаршуулна гэж заажээ.-Жил бүр УИХ-ын гишүүд Улсын аварга малчны цол тэмдгийг малчдад гардуулдаг. Яагаад УИХ-ын гишүүд тус шагналыг гардуулаад байдаг вэ? -Шалгаруулалтад УИХ-ын гишүүд оролцдоггүй. Засгийн газраас энэ бүх ажлыг гүйцэтгэдэг гэсэн үг. Засгийн газрын гишүүдийг орон нутагт хуваарилаад график гарган зохицуулалт хийдэг. Шагнал гардуулах үеэр тухайн аймгийн тойргоос сонгогдсон УИХ-ын гишүүд, Засгийн газрын гишүүнтэй хамт явах тохиолдол бий. Харин УИХ-ын гишүүд тус шагналыг тараах ёстой гэсэн хууль, заалт байхгүй гэсэн юм.Дээрх журмын шалгуур үзүүлэлтэд тэнцвэл уг цол тэмдгээр шагнуулдаг аж. Мөн аймгийн аварга малчин өрхөөр шалгарснаас хойш 3-аас доошгүй жил тус үзүүлэлтэй баталснаар улсын аварга малчин өрх шагналд нэр дэвшдэг байна.Эх сурвалж: Үндэстэн

Дөрвөд бол эртний монгол удмын, ойн иргэдийн нэгэн. Ойрадын Зүүнгарын хаант улсын гол аймаг, Богд хаант монгол улсын үеийн Ховд хязгаарын зонхилох ястан юм. Дөрвөд гэдэг нэр нь эртний монголын дээд өвөг Дува сохорын дөрвөн хүүхдийн удмаас сурвалжтай дөрвөнд аймгийн нэрнээс үүсэлтэй гэх буюу дөрөвлөн жагсдаг цэргийн жагсаалын нэр болох дөрвөд гэсэн домогтой. Дөрвөд нар байгаль газар зүйн нэлээд өвөрмөд, туайлбал өндөр уул, говь цөлөрхүү байгалийн хоёр томоохон муж нутагт уламжлалт аж ахуйгаа хөтөлсөөр иржээ. Дөрвөд нар таван хошуу мал адгуулж, тэдний малын бүтцэд хонь ямаа зонхилж, адуу үхэр мөн нэлээд тооны сарлаг цөөвтөр тэмээтэй байжээ. Уулархаг нутагт сарлагийг ачлаганд хэрэглэж байна. Ойрад-монголчуудын аж ахуйн нэгэн ололт бол нэлээд эрт үеэс тарианы ажил эрхэлсээр ирсэн мэдлэг ухаан юм. Дөрвөдийн малгай хувцас, гутлын хийц маягТөв монголчуудаас нэлээд ялгаатай монгол хувцасны түүхийн нэлээд түрүү үеийг хадгалж ирсэн бололтой. Дөрвөдийн уламжлалт малгайны онцлог бол эртний монголчуудын малгайны зарим төрлийг санагдуулна. Малгайг "махлай" гэж нэрлэдэг. Халх болон зүүн монголын малгай шовгор гозгор оройтой байхад дөрвөд, захчин, торгуудын махлай (малгай) дөрвөлжин оройтой байдаг. Үүний учир бол урьд нь Зүүнгар, Дөрвөн ойрад гэсэн хүчирхэг улс болж яваад хожим нь тарсан. Тэгэхдээ тэр дөрвөн ойрад гэж явснаа дурсан дөрвөн ойрадыг төлөөлсөн дөрвөн өнцөгтэй дөрвөлжин өнцөгтэй махлай өмсөх болсон хэмээдэг. Чихтэй цагаан эсгий тоорцгийг эрэгтэйчүүд зун нь өмсдөг. Эмэгтэй тоорцог хөх торгон гадартай, дөрөв эсвэл зургаан талтай, дээрээ жинстэй, урт мяндсан улаан залаатай байна. Тоорцог нь сэвгэр охидын зуны гоёлын гол малгай болдог юм. Нас тогтсон эрэгтэйчүүд болон дөрвөд авгай нарын гоёлдоо өмсдөг малгайг төгрөг малгай гэдэг юм. Эхнэрүүд өмсдөг төгрөг малгайг бас бөөлжистэй малгай, халиутай малгай ч гэж нэрлэдэг. Өвлийн цагт эрэгтэй, эмэгтэй, хүүхдийн аль ч насны хүмүүсийн өмсдөг малгай бол дуулха малгай. Дуулха малгайн шил дээлийн зах давсан урт, дотрыг нь хар, цагаан хурганы арьсаар үслэж, хөх ногоон өнгийн эдээр гадарладаг байв. Дөрвөд эхнэрүүд зоо малгай, мөн хасаг малгай гэдэг малгайнуудыг хэрэглэж явсан гэх мэдээ байгаа боловч энэ тухай мэдээ тун хомс юм. Дөрвөдийн малгайтай холбогдуулох нэг эдлэл бол эрүү чихийг хүйтнээс хамгаалж өмсөж байсан хулхавч юм. Энэ халх нутгийн чихэвчээс ихээхэн өөр, эрүү хацар, хоёр чихийг бүхэлд нь даруулж өмсдөг, хийц хэлбэрийн хувьд ч ондоо байжээ. Өвлийн үстэй дээлээ дэвэл, үч гэж хоёр ялгах бөгөөд зуны цагт эрэгтэйчүүд, мөн нөхөрт гараагүй залуу охид сэвгэрүүдийн өмсдөг тэрлэгийг лавшиг гэж ялган нэрлэдэг байна. Дээл хувцасны холбогдолтой нутгийн аялгууны нэр ихээхэн өвөрмөц юм. Жишээлбэл: дээлийн энгэрийг өвөр, нударгыг нудрам, дээлийн эмжээр гоёлтой холбооотой хатгаар, кааз, цалам, зүрхэн омог, нари, балбалж, тушаа зэрэг нэр томъёогоороо халх болон бусад ястангуудаас ялгарна. Зуны улиралд дөрвөд эрэгтэйчүүд тэрчлэн сэвгэр охид дан, давхар лавшиг буюу тэрлэг, харин нөхөрт гарсан эмэгтэйчүүд тэрлэг түүний гадуур цэгдэг өмсдөг байв. Эрчүүд цайвар цагаан чисчүү, мөн тийм өнгийн цайвар зузаан лавшиг өмсөх дуртай, цэнхэр хөх бүс бүсэлдэг, бүснийхээ хоёр үзүүрийг ташаа руугаа унжуулдаг, харин эмэгтэйчүүд лавшигаа бүхэлдээ хөх өнгийн эдээр хийж өмсдөг байжээ.Цэгдэг нь ханцуйгүй, халх эхнэрийн уужтай харьцуулахад ар өвөр талын суганы малтаар нь их бөгөөд цэгдэгний мөр том далбагараараа онцлог юм. Дөрвөдөд дөрвөд гос, харчин гос, монгол гос, канчин гутал гэсэн дөрвөн янзын гутал өмсөж байжээ. Хүүхдүүдэд бүр багад нь эсгий, хонины хөдсөн бойтог, өсөж том болоход нь дөрвөд госоо хонь ямааны илэг бас том хүмүүсийн адилаар хийж өгдөг байв. Дөрвөд гос бол эрэгтэй эмэгтэйгүй өвөл зунд хамгийн өргөн өмсөж явсан гутал бөгөөд шалтай гос, зулагтай гос гэж хоёр янзын байжээ.

Өнгөрсөн жилийн баяр наадмаар ес даван түрүүлж, Монгол Улсын арслан хэмээх хүндтэй цол хүртсэн М.Бадарч сэргээшийн асуудалд нэр нь холбогдсноос хойш нам гүмхэн амьдарч байгаа билээ. Тэрбээр анхандаа сэргээш хэрэглээгүй хэмээн гүрийж байсан ч сүүлдээ шантарч шалдаа буусан бололтой.Сэргээшийн асуудалд холбогдсноос хойш заал танхимын барилдаанд барилдахгүй байгаа арслан маань ар гэртээ цаг зав зарцуулахаас гадна ханьтайгаа гадаадад зугаалж яваа бололтой, зургаа хийж "Хань минь" гэжээ. Шинэхэн арслан М.Бадарчийн эхнэрийг Энхчимэг гэдэг бөгөөд Өвөрхангай аймгийн Уянга сумын харьяат ажээ. Эхнэр нь Нутгийн буян группийн нягтлан бодогч бөгөөд тэд танилцаж, хамт амьдраад багагүй хугацааг өнгөрүүлжээ. Өдгөө гурван хүүхдийн аав ээж болцгоосон хосууд үр хүүхдээ өсгөхөөс гадна хувийн бизнэс эрхэлж эхэлсэн сурагтай шүү.Эх сурвалж: Шуурхай.мн

Монгол улсын хүн амын 80 дээш хувийг эзлэдэг "ХАЛХ" хэмээх ястаны уг гарвал хийгээд тэдний онцлогийн талаар сонирхон үзснээ та бүхэнтэйгээ хуваалцая."Халх " хэмээх нэршилын учир :Халх гэдэг нэр томъёо чухам хэдийд хэрхэн гарсан, утга учир нь юу болох нь хараахан бүрэн тодорхой мэдэгдэхгүй боловч Даян хааны шадар зургаан түмэний магтаалд “Халх” гэдэг нэрийн учрыг тодруулсан нэгэн зурвас мэдээ байх нь:Хангай ханд суужХарин ирэхийн хайгуул болсонХалуун аминд түшээ болсонХалх түмэн гэжээ (“Зуун билэг оршибай” Ц.Д)Үүнээс үзвэл Халх түмэн монгол улсын хайгуул халхавч болж эх нутгаа сахин хамгаалах чухал үүрэг бүхий байснаас “Халх” гэдэг нэршил үүсчээ."Халх" түмэн буюу "Халх" ястан үүсэн бий болсон нь :“Халх” нь XIY зууны хоёрдугаар хагас XY зууны эхэнд Батмөнх Даян хаан Монголын төрийг барьж байх үед Зүүн Монголын зургаан түмний нэгийг Халх түмэн гэж тэмдэглэсэн бөгөөд тухайн үед Халхыг “Аглагийн арван хоёр хүрээ халх”, “Арван хоёр отог халх” гэж нэрлэдэг байжээ. Эл үед Халх түмэн нь Цахар, Урианхайтай нийлэн Зүүн гурван түмэн гэгдэж их хаанд захирагддаг байв. Нутаг нь одоогийн Монгол улсын нутаг дэвсгэр бөгөөд хожим Цахар түмэн зүүн зүг нүүдэллэж, Урианхай түмэн бослого гаргасны улмаас сарнин бутарчээ. Батмөнх Даян хаан отгон хүү Гэрсэнз Жалайр хунтайжид Халх түмнийг өөрийн гал голомт нутгийн хамт үлдээснээр “Халх орон”, “Халх түмэн”, “Халх улс” хэмээх товлосон нэр үүссэн байна.Халх нь Гэрсэнзийн (1513-1549) нэртэй салшгүй холбоотой юм. Өөрөөр хэлбэл, 1549 онд Гэрсэнз бие барсны дараа түүний их хатан Хатунгай, ууган хөвгүүн Ашихайд Үнэгэд, Жалайр, дэд хөвгүүн Ноён-тойд Бэсүд, Элжигин, гуравдугаар хөвгүүн Онохуйд Горлос, Хэргүүд, дөрөвдүгээр хөвгүүн Аминдуралд хүрээ хороо, Цоохор, тавдугаар хөвгүүн Дарьд Хүхүйд, Хатигин, зургадугаар хөвгүүн Далданд Тангуд, Сартуул, долдугаар хөвгүүн Саму Бумад ганц Урианхан отгийг өмчлүүлэн хувиарласнаас Халх долоон хошууны үүсгэвэр тавигджээ.XYI зууны эцэс XYII зууны туршид үргэлжилсэн Халхын гурван хант улсын хоорондын болон Ойрадтай хийсэн дайн самуун, ялангуяа, 1655-1888 оны хооронд Түшээт хан, Засагт хан аймаг болон Ойрадын хооронд болсон дайн самуун нь халх түмний түүхэнд хүнд үе байсан юм. Дайны хөл үймээнээр Халхын долоон хошуудаас олон зуун мянган өрх айлууд дүрвэн Өвөрмонгол, Орос, Хөх нуур, Алтай (Галдан бошигтын харъяанд) зэрэг нутаг руу нүүдэллэсэн ба зөвхөн 1700 оны эхээр уван цуван төрөлх орон нутаг, отог, хошуундаа зарим нь эргэж ирсэн ажээ.1691 онд Халх нь Манж Чин улсад дагаар ороход засаг захиргааны зохион байгуулалт өөрчлөгдөж дөрвөн аймаг, 86 засаг хошуу, шавийн тавд хуваагдан аймаг, хошуудыг алтан ургийн Гэрсэнзийн удмын засаг ноёд үе залгамжлан захирч байжээ."Халх" хэв маягХалх эрэгтэйчүүд баруун гар руугаа товчилдог, дөрвөлжин тавиу энгэртэй, босоо захтай, хөх цэнхэр өнгийн дотор бүхий нударгатай, өргөн урт ханцуйтай, арын хормой урд хормойноос элбэг дээл өмсдөг. Халх эрэгтэйн үндсэн өмсгөл нь дээл, хүрэм, хантааз, бүс, гутал, малгай, чихэвч, цамц, өмд зэрэг юм. Тоорцог, лоовууз, хар хилэн, юүдэн зэрэг малгайнуудыг өмсдөг.Халхчууд охиныг нь гуйж, сүй тавих үеэс эхнэр хүний иж бүрэн хувцас, гоёл чимэглэлийг бэлтгэн хуримын өдөр нь эхнэр хүн болгодог заншилтай. Эхнэр хүний дээлийн ханцуй урт нарийн, дэргэр мөртэй байдаг. Дээлэн дээр ууж өмсөх бөгөөд гоёлын, ажлын гэсэн хоёр янз байна. Өдөр тутам өмсдөгийг нь цээж ууж, гоёлд өмсдөгийг нь урт ууж гэнэ. Нөхөрт гарахаар үсээ дэрэвгэр болгон засаж, үзүүр хэсгийг үсний гэр туйванд хийнэ. Туйвны дээд хэсэгт цалин цагаан мөнгөөр хээ угалз бүтээн шүр сувд хатган тоноглодог.Энэхүү бичвэрээс өнцөгөөр Халх ястанг XIY зууны хоёрдугаар хагас XY зууны эхэнд үүссэн гэж өнцөгөөр дүгнэн үзэж болохгүй учир нь Халхчуудын өвөг дээдэс нь YIII-XII зууны үед Хэрлэн, Онон, Туул гурван голын саваар төвлөрөн нутаглаж байсан ба монголын нэгдсэн тулгуур төр улс байгуулагдахад гол цөм нь болж тэргүүлэх үүрэг гүйцэтгэсэн монгол аймгуудаар бүрэлдэн тогтсон Хамаг монгол улсын хойч үеийн удам угсаа юм.Эх сурвалж: Ч.Буянбадрах "Монгол орны лавлах" эмхэтгэл номоос

Хөвсгөл аймгийн Чандмань сумын баялаг бүтээгч М.Эрдэнэхуяг 30 гаруй жил хувиараа хөдөлмөр эрхэлж байна. Тэрбээр ийнхүү бусдадаа үлгэр дуурайлал болж, 2-3 хүнийг ажлын байраар хангажээ.Хийе бүтээе гэсэн санаачилгаар гар урлалыг хөгжүүлж буй. Түүний гараар урласан бүтээлүүд улсын хэмжээнд үнэлэгдэж байна. Сум хөгжүүлэх сангаас зээл авч хүнсний ЦЕХ ажиллуулж, зөгийн аж ахуй эрхэлдэг хөдөлмөрч иргэн М.Эрдэнэхуягтай Аймгийн Засаг дарга П.Лхагважав уулзаж амжилт хүслээ.